| tt. <Đạo> đầy vơi, được mất, thịnh suy, thành bại, trỏ hai mặt đối lập trong cuộc sống, đó là lẽ thường hằng của đại đạo (tự nhiên). Sách Trang Tử thiên Thu thuỷ ghi: “Xét rõ việc doanh hư rồi, thì có được cũng chẳng vui, có mất cũng chăng buồn” (察乎盈虚，故得而不喜，失而不憂). Lưu Thiệu đời Tam Quốc trong nhân vật chí viết: “cũng như đất trời khí hoá, được mất đầy vơi, ấy là cái quy luật của đạo vậy” (若夫天地氣化，盈虚損益，道之理也). Cát Hồng đời Tấn trong Bão Phác Tử ghi: “Hoạ phúc đan cài trong miền hư thực; hưng phế triền miên giữa khoảng đầy vơi.” (禍福交錯乎倚伏之間，興亡纏綿乎盈虚之會). Mới biết doanh hư đà có số, ai từng cải được lòng trời. (Tự thán 85.7, 104.2). x. tiêu trưởng. |
| dt. đc. biển xanh, nói tắt từ câu thương hải tang điền 桑田滄海. Cát Hồng đời Tấn trong Thần tiên truyện phần Ma cô ghi : “Ma cô tự nói rằng: từ lúc thiếp đợi đến nay, đã thấy bể Đông ba lần biến thành ruộng dâu rồi.” (麻姑自説云: 接侍以來,已見東海三為桑田), sau dùng chữ thương hải tang điền để trỏ những việc biến thiên lớn trong cuộc đời. Văn này gẫm thấy mới thon von, thương hải hay khao, thiết thạch mòn. (Thuật hứng 49.2, 62.5). |
| dt. tức ngày mùng chín tháng chín, nên gọi là tết trùng cửu, người xưa đem tự số chia làm âm dương, số chín thuộc về dương, nên ngày mùng chín tháng chín gọi là tết Trùng Dương 重陽節. Tục xưa, ngày này người ta hay hái cây thù du (cây tiêu hột) cài lên tóc để tránh bệnh dịch, nên gọi là Thù Du Tiết 茱萸節, tết này đi chơi thưởng hoa cúc nên gọi là Cúc Hoa Tiết 菊花節. Cát Hồng trong Tây kinh tạp ký ghi chuyện: thích phu nhân, ái phi của hán cao tổ có một thị nữ tên là Giả Bội Lan 賈佩蘭, sau khi thích phu nhân chết, Giả Bội Lan bị đuổi ra khỏi cung, thường hay nhớ đến chuyện trong cung sung sướng ngày xưa, nên than rằng: “Mùng chín tháng chín, đeo nhành thù du, ăn cỏ bồng, uống rượu hoa cúc, khiến người trường thọ.” (九月九日,佩茱萸,食蓬餌,飲菊花酒,令人長壽 cửu nguyệt cửu nhật, bội thù du, thực bồng nhĩ, ẩm cúc hoa tửu, lệnh nhân trường thọ). Ngô Quân đời Nhà Lương trong sách Tục Tề Hài Ký ghi: “Ở huyện Nhữ Nam có một người tên là Hoàn Cảnh 桓景, cha mẹ vợ con đều cày ruộng nuôi thân. Một năm, vùng ấy có bệnh dịch, chết rất nhiều người. Hoàn Cảnh nghe nói có ma ôn dịch nên tìm đường học phép trừ ma. Sau chàng gặp được Phí Trường Phòng, được vị tiên này ban cho thanh long kiếm, và dạy cách hàng ma. Trước khi cảnh về, trường phòng nói: ‘hôm nay là ngày mùng chín tháng chín, ma ôn dịch lại ra hại người, con hãy mau về trừ hại cho dân, ta cho con một bao lá thù du, và một bình hoa cúc, để cho mọi người lên cao mà tránh hoạ’. Nói xong, bèn vẫy hạc chở cảnh về nhữ nam”. Người hiềm rằng cúc qua trùng cửu, kẻ hãy bằng quỳ hướng thái dương. (Tự thán 71.3)‖ (Cúc 240.3). |
